Begin januari 2014 ben ik terug gekomen van de eerste etappe van mijn wereldomzeiling.
Met plezier deel ik in dit verslag mijn ervaringen met de lezers van de Wijde Keel. Met de belofte om dit na iedere etappe te doen !

Ruim 3 jaar geleden heb ik besloten om mijn droom om te zetten in realiteit: zeilend de wereld rond ! Na overleg met mijn echtgenote Chrisje en zakenpartners ontstond er een redelijk uniek compromis : in 4 jaar tijd alle oceanen bedwingen ! Maar dan niet 4 jaar continue op stap maar jaarlijks enkele maanden om de ‘impact’ op privé en werk te beperken. Ik zal nooit vergeten dat ik na het maken van de afspraken vol energie de fantastische nautische boekenwinkel Datema in Amsterdam binnenliep en mijn ambitie uiteenzette.
” Ach meneer, ruwweg kennen we drie soorten bezoekers: plannenmakers die jaar na jaar mooie zeilboeken komen kopen en uiteindelijk echt vertrekken, zij die nog langer en nog meer boeken kopen en nooit vertrekken en de categorie die zonder enige ervaring gewoon het ruime sop kiest” .

De voorbereiding
Om niet in de tweede categorie van dromers terecht te komen lag er meteen een concrete uitdaging voor me: probeer je huidige zeilboot te verkopen en zoek een schip dat past bij je plannen. Na meer dan 35 jaar wedstrijdzeilen op kleine en grote schepen betekende dit toch een stap naar de cruiser wereld. Waarbij ruwweg de keuze moest worden gemaakt tussen de zware, volledig uitgeruste luxe jachten of de snellere light-displacement schepen. Mijn snelle Salona 42 racer – de PACHA- was te klein en te Spartaans voor het gekozen doel, dus dit schip ging in de verkoop! Probleempje is dat er na 1 jaar geen enkel zicht op een koper bestond. En begon het beeld van de eeuwige plannenmaker die niet vertrekt op te doemen. Maar als een lot uit de loterij kwam de oplossing: de eigenaar van een X-482 zocht een iets kleiner maar sneller schip om vanuit Port Grimaud bij Saint Tropez het wedstrijdcircuit op de Middellandse Zee te gaan varen. U raadt het al: wij hebben de schepen aan elkaar verkocht ! En daarmee kwam ik in het bezit van een prachtige ‘ racer-cruiser’ voorzien van alle eigenschappen die ik op mijn verlanglijstje had staan. De PACHA met een oplegger naar Port Napoleon laten transporteren en in deze haven vlakbij Marseille hebben we onze boten aan elkaar opgeleverd.

Samen met Erik van Vuuren de X-482 volledig voorbereid op het grote werk; alle schoten en vallen vervangen, de navigatie- en communicatie apparatuur uitgebreid met AIS, satelliettelefoon, EPIRB enz. Maar ook een goede watermaker geïnstalleerd, zonnecellen en een sleepgenerator om volledig onafhankelijk lange tijd op zee te kunnen verblijven. Strakke logistiek en planning is vereist omdat het schip ruim 1200 kilometer verderop in Port Napoleon op de wal staat !

Vervolgens het schip ‘ getest’ middels mooie zeiltochten langs de Cote d’ Azur naar Antibes (met het hele gezin), maar ook naar Barcelona en Rosas, het voelde meteen goed: een betrouwbare en snelle zeiler ! Na ca 800 mijl proefvaren voel ik me zeker: aan dit schip zal het niet liggen. Maar een schip blijft verraderlijk, vandaar dat ik haar de naam Xirene heb gegeven, afgeleid van de mythologische Sirene.

De uitdaging en het eerste deel van de wereldomzeiling met de Xirene
Het plan is om de redelijk klassieke route te varen van Europa naar het Caribische gebied, dan door het Panamakanaal de Stille Oceaan op, richting Noord Australië, vervolgens de Indische Oceaan richting Madagaskar, Zuid Afrika ronden, naar Brazilië en tot slot via Bermuda en de Azoren terug naar Europa. Zoals gezegd is het plan om dit in 4 jaar te doen met telkens een tussenstop van 1 jaar. Inmiddels denk ik hier toch wel 6 tot 7 jaar voor nodig te hebben !

Hoewel ik in mijn jeugd altijd droomde van solo rond de wereld te zeilen heb ik nu duidelijk voor een ander model gekozen waarbij ik met een team zeil van gemiddeld 6 personen .
Dat lijkt me gezelliger en een stuk veiliger. Uit mijn netwerk heb ik drie teams kunnen formeren voor het eerste deel van de wereldreis die ik in drie etappes heb opgedeeld: van Port Napoleon naar Malaga (800 mijl), van Malaga naar Gran Canaria (800 mijl) en de oversteek van Gran Canaria naar Saint Lucia in het Caribisch gebied (3000 mijl). Deze oversteek doen we in rally verband middels deelname aan de bekende ARC (Atlantic Rally voor Cruisers).

Tussenbalans Xirene @ Sinterklaas op Mid Atlantic
Midden op de Atlantische Oceaan heb ik de tussenbalans voor dat moment opgeschreven. Een deel daarvan is hieronder opgenomen.

“Na ruim 3000 mijl varen sinds ons vertrek uit Port Napoleon bij Marseille en voorbij het midden van de Atlantische Oceaan is het een mooi moment om alle ervaringen tot nu toe eens op een rijtje te zetten. Er zijn veel aspecten verbonden met een lange zeereis, ik zal daarom de ervaringen beschrijven vanuit verschillende invalshoeken. Overigens wees een vriendin mij op het feit dat Sinterklaas de beschermheilige was van alle zeevarenden, dat komt mooi uit, laat het vandaag 5 december 2013 zijn ! Terwijl ik dit verhaaltje schrijf ruik ik de vers gemaakte appeltaart en zie ik de zakjes kruidnoten klaarliggen.

People & Partnership
Twee teams hebben het huidige team dat de oceaanoversteek maakt eigenlijk ‘gelanceerd’. De eerste etappe van ca 800 mijl is van Port Napoleon naar Benalmadena (vlakbij Malaga) waarbij onze zoon Florian en 4 zeilvrienden aan boord zijn . Wat hebben we heerlijk gevaren, tussenstop in Ibiza gemaakt , heel veel gelachen en de chemie was goed. Voor de volgende etappe naar Gran Canaria (eveneens ca 800 mijl) kwamen weer 7 andere vrienden aan boord, best veel. Weer een hele andere setting maar ook weer helemaal goed. De tweetrapsraket maakte het mogelijke om het oceaan / ARC team bestaande uit Nils, Jasper Ambagtsheer, Wouter Olland, Tijmen van Elst op tijd te laten vertrekken uit Las Palmas. Helaas is Maarten van Maarle uiteindelijk niet meegegaan wegens zakelijke verplichtingen in Singapore, heel jammer en vervelend voor hem, zodoende maken we de oversteek met 5 man.
Het gaat nu te ver om alle individuele bijdragen en prestaties en bijzonderheden te beschrijven (dat doe ik nog wel een keer , ik wil daarin niemand tekort doen!!). Opvallend is dat de sfeer aan boord bij alle teams opmerkelijk goed is, geen enkele ruzie so far of zaken die in de weg zitten. De samenwerking binnen de teams is geweldig om te zien, alles verloopt heel natuurlijk en spontaan, ook tussen de teams is er veel gezamenlijk opgepakt en uitgewisseld. Mooi ! Een absolute aanrader is onze ‘sundowner happy hour’: iedere dag om 16.30 uur lokale tijd hebben we steevast een borrelmoment met elkaar, altijd voltallig en zeer gezellig. Simpele spelregel: max 1 alcoholisch drankje en lekkere hapjes er bij. Mooie uitzondering: iedere paar dagen verzetten we de klok een uur vroeger om goed uit komen met lokale tijd, betekent een happy hour van twee uur !
Zonder people geen passion en emotie, voor mij springen er een paar emotionele momenten uit. Bart die as van zijn vader uitstrooide op een bladstille Straat van Gibraltar tussen Afrika en Europa, de korte maar heftige herdenking van zeilvriend Leo die enkele dagen voor vertrek tragisch om het leven is gekomen. Leo zou de volgende etappe meezeilen. Ik heb na het luiden van de scheepsbel de Xirene 2 minuten bijgelegd tussen Lanzarote en Gran Canaria. Wat een bijzonder moment. Leo was absoluut even aan boord. Verder vond ik het toch moeilijk om niet bij de verjaardagen van onze zonen Lucas (30/11, 12 jaar) en Menno (3/12, 18 jaar) te zijn. Maar de satelliettelefoon doet wonderen ! Gelukkig was ik wel bij de verjaardag van Florian en is hij met ons een flink stuk meegezeild. Ik hoop Menno, Florian en Lucas vaker aan bord te zien in de toekomst. Het vertrek uit Las Palmas was een soort ontlading, na zo veel voorbereiden en werken aan de boot eindelijk de oceaan over. Met de absolute overtuiging dat alles dat gedaan moest worden ook daadwerkelijk is gedaan, tot in de kleinste details. En dan ook echt loslaten en gaan genieten.

Places
Inmiddels heel wat plaatsen bezocht, altijd weer lekker om ergens aan te komen maar met de zekerheid dat we ook weer zullen vertrekken. De route tot nu toe is gelopen van Port Napoleon via Ibiza, Benalmadena (bij Malaga), Mohammedia (in Marokko tussen Rabat en Casablanca), Lanzarote en Las Palmas. Terugkijkend is het bezoek aan Marokko best markant en confronterend geweest, alle andere plaatsen zijn echt Europees (ook Las Palmas dat op de hoogte van de Sahara ligt) en geven niet direct het gevoel ver van huis te zijn. Mijn favoriete plek van dit traject is toch Lanzarote, wat een mooi vulkanisch eiland, ongerept, ver weg van het toerisme, fantastische natuur en uitstekende wijnen ! En de haven van Porto Calero is een genot om te liggen, wat een kwaliteit en service, daar kunnen we in Nederland nog een puntje aan zuigen. Geen wonder dat de Volvo Ocean racers hier trainen.

Experience
Zeilen: hier gaat het uiteindelijk om ! Ongelooflijk maar na 3000 mijl geniet ik van ieder mijltje en bedenk me dat het over 1400 mijl voor dit deel er al weer op zit…. Ik mis het nu al.

Het ritme van de oceaan is fascinerend, opkomst en verdwijnen van zon en maan, Venus altijd in zicht, sterrenhemel ongeëvenaard. Opmerkelijk hoe snel de oceaan kan veranderen, het ene moment dobberen we op een kalme zee en een uur later kun je in een squall met 30 knopen wind en grote golven zitten. Het fenomeen squall kende ik van de verhalen maar niet eerder beleefd. Je ziet een donkere wolk, platte onderkant, de wind gaat naar rechts en trekt aan, enorme waterval (je denkt steeds : harder regenen kan niet, vervolgens nog harder en steeds horizontaler), harde windstoten, regen en wind weer weg. En vooral ’s nachts. Watermassa is zo compact dat je de squalls via de radar kunt zien aankomen. Linke soep als je veel zeil hebt staan.

Maar soms ook strak en stabiel, we varen nu al bijna 12 uur met vrijwel gelijke windsterkte en richting (NO, 12 knopen), standje passaatzeilen. Ondanks de grilligheid is het opvallend hoe nauwkeurig de voorspellingen met de GRIB files zijn die ik iedere 12 uur binnen slurp via de satelliet.

Van te voren is het moeilijk een voorstelling te maken van de oceaan; eigenlijk is het niet veel anders dan op het IJsselmeer maar met grote verschil dat er een continue deining staat van enkele meters met daar bovenop de golven als gevolg van de wind op dat moment. Vaak geeft dat prachtige surfgolven maar soms ook een klotsbak om gek van te worden.

Bijzonder is dat we toch wel een atypische oversteek maken vanwege het feit dat de passaatwinden (trade winds) niet echt op gang komen. Normaal loopt deze nu toch wel al stevig van de Caap Verden naar de Carieb. Met daarbij ook nog eens 1 tot 1.5 knoop stroming in de rug. Dit jaar niet, ik zie nu pas een wat constantere wind ontstaan op genoemde breedte. Klassiek is de keuze tussen de wat kortere maar wispelturige noordelijke grootcircel route en de wat langere, eeuwenoude route via de Cape Verde (vaar zuid tot de boter smelt en dan rechtsaf). Wij hebben met behulp van de lange termijn voorspelling en planningssysteem Adrena de keuze gemaakt voor een midden route, dit lijkt heel goed uit te pakken, momenteel tweede plaats in ons klassement en ergens tussen plaats 7 en 14 van de hele vloot (180 boten). De echt snelle boten (o.a. Volvo 70) zijn maximaal noord gegaan, ook dat lijkt goed uit te pakken, zij lopen vandaag of morgen binnen. Ik schat dat we in totaal 2 keer zijn gegijpt en 2 keer overstag zijn gegaan, de rest is vooral koers en zeilstand aanpassen. De hogere daggemiddelden verwacht ik pas in de laatste dagen van deze oversteek, 200 mijl hebben we wel een keer gehaald maar 240 mijl lijkt me ook wel wat. Punt is dat tijdens de periode van echt harde wind we een koers moesten varen van ca 40 graden apparent met stevige tegengolven, dat gaat niet heel hard.

Spannend was toch wel de onverwachte ontwikkeling van een zware depressie in / vlak boven onze route. Er ontwikkelde zich een zogenaamde ‘cut-off gale’ met windsnelheden tot 80 knopen. Daar wil je niet in terecht komen. Op basis van de meteorologische input van de ARC via email en de gribfiles plus wat contact met George Maas aan de wal hebben de Xirene er keurig doorheen geloodst, de risico’s weggenomen en toch maximaal geprofiteerd van de sterke maar acceptabele wind (max 30 knopen van het front. De storm raast nu naar het noordoosten van de oceaan, ver van ons vandaan.
Naast het ritme van de oceaan hebben we nu ook ritme aan boord. Het was even puzzelen om een goed wachtsysteem voor 5 man te maken maar Nils heeft dit prima in elkaar gesleuteld en het werkt. De basis is 4 uur op en minimaal 4 uur af met telkens 2 man. Naast de taken die bij het wachtlopen hebben we enkele vaste taken (Nils: wachtsysteem en watermanagement, Tijmen: tweede schipper en check materiaal bovendeks op slijtage enz, Wouter: food & beverage, Jasper: orde en netheid, David navigatie en schipper), hele setje bij elkaar werkt lekker en we evalueren regelmatig en passen aan waar nodig.

Met fanatieke zeilers aan boord is het natuurlijk heerlijk om 3 spinnakers, een genaker, een code zero, wind seeker, high aspect en genua te kunnen zeilen. We experimenteren met verschillende settings , gisteren net even te lang doorgevaren met genaker maar toch weer goed opgelost zonder problemen, heerlijk om Tijmen dan aan boord te hebben, met zijn ervaring, acrobatiek en creativiteit komt het allemaal weer goed. ’s Nachts in principe alleen met grootzeil en voorzeil(en). Erik van Vuuren heeft goed werk geleverd, staand en lopend want houden zich meer dan prima. Nergens rek of slip.

Tot slot het vissen. Ondanks het inwinnen van allerlei advies van amateurs en profs weinig succes op dit gebied; we hebben minimaal 1 hengel in actie en soms 2. Een mooie tonijn ergens voor Malaga, en nog een vis die we niet herkende en hebben teruggegooid, en eergisteren gelukkig toch nog een mooie ‘ dolphine dorade’ die erg smakelijk bleek te zijn. Wel diverse malen stevige aanslagen gehad maar bij het binnenhalen de vis verspeeld en/of lijn gebroken. Dat betekent dus dat we tot nu toe 1 vis per 1000 mijl vangen ! Hier doen we iets niet goed.

Performance
Hoewel we aan het cruisen zijn en een rally varen kriebelt ons wedstrijd instinct. Toe we hoorden dat we eerste in onze groep liggen (ca 20 boten) en hoog in het overall klassement (200 boten) staan gaf dat toch wel een stimulans om er een tandje bij te zetten. Leuke extra dimensie en houdt je alert. We halen nu regelmatig de tussenstanden en posities van alle boten op en houden de zaak goed in de gaten. Chrisje geeft via de email de posities met handicap correcties door. Vanochtend om 04.00 uur lagen we de 1e plek van onze klasse en 3e plaats overall van alle 200 boten ! Snelheidsrecord is gezet door de CARO die vanochtend na 10 dagen en 20 uur over de finish kwam, 200 mijl voor de Volvo Ocean 70 racer. Standen wijzigen per uur, het ligt dicht bij elkaar. Wat we niet weten is hoeveel motoruren door de verschillende boten zijn gemaakt. Deze uren worden aan het einde nog opgeteld. Wij hebben denk ik relatief weinig motoruren dankzij erg goed begin waar de wind wat minder was. Groepswinnaar willen we in ieder geval worden, hoge klassering in de eindstand zou leuk zijn. Het venijn zit in de staart, morgen een dag met heel weinig wind en als we daar doorheen komen is het hard richting St. Lucia afzakken met veel wind. Voor de liefhebbers: we varen op het polar diagram van het kleinere X-442 zusje; mooi referentiepunt aangezien het snelheidspotentieel van onze X-482 ca 70 tot 80 % benutten en dat is de maximale performance van een X-442.

Ik denk dat we met dit team gegeven de mogelijkheden een prima job doen. Er zijn niet veel teams die ’s nacht met 2 man varen en hard doorzeilen. Ik moet oppassen dat we niet in ‘race-mode’ gaan, we zijn aan het cruisen !! Ik merk dat mijn DNA wel is gevormd, als ik zie dat we een half knoopje laten liggen gaan we trimmen. Maar eerst de koffie op en dan pas een eventuele zeilwissel, in die volgorde. Mooi, goede balans. Zo kan het ook en hou je het langste vol. En van lekker eten en veel ruimte voor ontspanning ga je uiteindelijk toch harder varen.

Technics
Wat een top boot, deze X-482. Een snelle zeiler, onder alle omstandigheden. Gevoelig voor trim, iedere inspanning wordt beloond. Strak en stijf, Xirene geeft geen krimp. Geeft een uitermate veilig gevoel. De basis is zeer goed en de aanpassingen die zijn doorgevoerd maken het af.
Ik noem een aantal punten in dit verband. De keuze voor het kotterstag met high aspect zeil is achteraf een must gebleken. Heerlijk om snel te kunnen schakelen tussen genua en fok en combi’s te maken.
De elektronica werkt goed, met name AIS is niet meer weg te denken, we zien uren van te voren of een mogelijke aanvaring dreigt. En we kunnen de boten in directe omgeving volgen. Mooi hoe we de Xirene door een van de drukste gebieden van de wereld (Straat van Gibraltar) -in de nacht- konden loodsen.

Adrena navigatiesoftware is niet goedkoop maar heeft zich dubbel en dwars terugverdiend; bijvoorbeeld bij het omzeilen van de grote luwtes (tot wel 80 mijl) onder de Canarische eilanden en het ontwikkelen van een plan om de storm te ontwijken en niet te veel te verliezen. Ik maak zelfs simulaties van boten die de zuid route hebben gekozen om te kijken hoe we bij de finish uitkomen. We snijden links en rechts wat bochtjes af, dit zou zonder Adrena niet lukken. Ik denk dat we zeker 2 dagen korter varen dankzij de routering software.

Het is een luxe dat we een watermaker hebben geïnstalleerd; douchen en wassen zijn doodgewoon. Tot slot de energieopwekking: we zetten onze bootsnelheid deels om in stroom met de DuoGen sleepgenerator en twee verstelbare zonnecellen. Overdag is de balans bijna nul, ’s nacht verliezen we netto ca. 4 ampère. En dat met 2 koelkasten die ijskoud zijn, de stuurautomaat en alle navigatieapparatuur op volle toeren.

Iridium satellietcommunicatie maakt de wereld klein; ben benieuwd waar dit – nu nog erg trage – communicatiemedium over 10 jaar staat.

Zo, dat is de balans na 3000 mijl. Nu, donderdag 5 december 2013 om 04.51 uur lokale tijd (07.51 uur Nederlandse tijd) nog precies 1146.6 mijl te gaan vanaf positie 23.07.016 N en 043.04.238 W. Het leven op de oceaan is mooi. Je komt in een soort roes, het leven wordt smaller en dieper, de omgeving groter en groter. “

Price giving op St’Lucia

Uiteindelijk blijken onze keuzes goed te zijn geweest: na 17 dagen gaan we over de finish in de baai van Saint Lucia, 2e plaats in onze divisie en 6e plaats ‘ overall’ van 200 boten, niet slecht.

Na de aankomst op Saint Lucia zijn we aan land gebleven en het eiland verkend, en na de prijsuitreiking nog een mooie zeiltocht gemaakt met Jasper van Saint Lucia naar Grenada via de Grenadines. Wat een prachtig gebied ! Nog een keer maken we een fraaie ‘ sundowner’ mee, vlak voor zonsondergang gooien we het anker uit in de baai van de eindbestemming (Spice Island Marina, vlakbij St.Georges). De tocht van bijna 5000 mijl is volbracht. De volgende ochtend halen we onze gezinnen af op het vliegveld om samen te genieten van de Kerstvakantie op dit mooie eiland. Kippenvel momentje als ik Chrisje en onze zonen naar buiten zie komen met op de achtergrond de vrolijke geluiden van een steelband.

De Xirene ligt nu keurig op de wal – hurricane proof- te wachten op het volgende avontuur. Het plan is om januari 2015 verder te varen over de Caribische Zee naar de Stille Oceaan via het Panamakanaal. Een spannend vooruitzicht. Maar eerst weer aan de slag met zoon Lucas in het Optimisten circuit, ook verschrikkelijk leuk !